انواع ایثار (قسمت سوم)

 انواع ایثار (قسمت سوم)

 بررسی نقش ایثار در مدیریت دفاع مقدس برای ارائه پیشنهادهای کاربردی  در مدیریت امروز

همچنان که از عنوان بحث پیداست ما قصد داریم از دو مصداق عینی جنگ تحمیلی و جهاد سازندگی استفاده کرده تا بتوانیم در نهایت راهکارهایی عملی برای اداره اسلامی امروز کشورمان ارائه دهیم. اما از آنجا که نه می خواهیم تکرار مکرّرات کنیم و نه می خواهیم دفتر خاطرات زمان جنگ بنویسیم، لذا بهتر آن دیدم که برای بهره بیشتر و نیز جهت رعایت اختصار پلی بین مدیریت جنگ و جهاد سازندگی با مدیریت امروز برقرار کنم و در قالب ارائه راهکارهای عملی برای مدیریت امروز، عملاً از سرمایه جنگ و جهادسازندگی بهره ببریم. لذا در این بخش از تحقیق قصد داریم تا با الهام از زمان جنگ به ذکر چند نمونه از مصادیق ایثار در عرصه مدیریتی و اجرایی کشور بپردازیم که آنها را در حد توان توضیح خواهیم داد.

 ایثار اقتصادی در مدیریت

سرمایه گذاری و مدیریت نیازمند ایثارگری اقتصادی[1] است . ایثار زمانی مفهوم و ارزش پیدا می کند که معطوف به آسایش جامعه و رفاه عمومی هم از نظر مادی و هم معنوی باشد . در عرصه مدیریتی ایثار گری نوعی دلسوزی ، انگیزه و افزایش بهروری و نیز خدمت بی منت است . و سرمایه گذاری و مدیریت و ایثارگری در این دو حوزه به یکدیگر وابسته هستند که از یک طرف موجب مدیریت بهینه در عرصه اقتصاد شده و از طرفی سرمایه را به سمت تولید مفید سوق می دهد.

 ایثار و اقتصاد نوعی پیوستگی جدی با یکدیگر دارند

در توضیح چگونگی توسعه فرهنگ ایثار از طریق ایثار گری اقتصادی باید گفت: ایثار و اقتصاد نوعی پیوستگی جدی با یکدیگر دارند و بر اساس شرایط موجود کشور به شدت نیازمند روحیه ایثارگری اقتصادی است در واقع موضوع معیشت خانوار ، توسعه اقتصادی و دستیابی به سند چشم انداز توسعه که به عنوان هدف آن را پیش روی داریم نیل به اهداف سند چشم انداز را یک افق شفاف و تعریف شده از ایثار گری اقتصادی می دانیم .

ایثارگری اقتصادی یک فرهنگ است در نتیجه در کنار این قوانین باید فرهنگ سازی را در عرصه اقتصاد آغاز کنیم ، ایثارگری در عرصه اقتصاد مبتنی بر انسانها و روحیات و خلقیاتی است که در جهت رونق و توسعه اقتصادی جامعه تلاش می کند و ایثار یک فرهنگ و واژگان معنوی است اما برای پیاده کردن آن در عرصه اقتصادی نیازمند فرهنگ سازی است.

باید برای فرهنگ سازی ایثار اقتصادی تلاش کرد، ایثارگری اقتصادی کار و تلاش بی وقفه است در واقع کار را باید افتخار بدانیم و کار کردن با کیفیت و کمیت بیشتر در جامعه باید به یک فریضه تبدیل شود، همچنین الگوی بهینه مصرف جزیی از ایثارگری اقتصادی است در واقع انتظارات را با منابعی که در اختیار داریم تطبیق دهیم و این نوعی ایثارگری اقتصادی است[2].

البته همچنان که از مطالب بالا پیداست ، ایثار اقتصادی نیز خود چند جنبه دارد که مختصراً به بررسی جداگانه هریک می پردازیم:

جنبه اول "ایثارگری اقتصادی" ، ایثار از ثروت خود و انباشت نکردن آن و سرمایه گذاری و هدایت سرمایه به سمت تولید و فعالیتهای مولّد و اشتغال­زا برای ایجاد شغل برای جوانان و توسعه کشورهای اسلامی است. درحال حاضر هر کس سرمایه خود را در زمینه توسعه و اشتغال و تولید قرار دهد و از هدایت سرمایه به سمت مشاغل کاذب و نیز خروج سرمایه از کشور جلوگیری می کند که آن را نوعی ایثارگری اقتصادی در عرصه سرمایه گذاری می دانیم .

این موضوع هرچند که در مدیریت کلان جامعه بسیار اثرگذار بوه، اما چون به موضوع تحقیق ما خیلی مرتبط نیست از آن عبور می کنیم .

جنبه دیگر ایثار اقتصادی، هنگامی است که فرد ببیند باید بین درآمد اقتصادی زیاد، یعنی یک شغل آزاد و حضور در یک عرصه اجرایی و مدیریتی دشوار و کم درآمد یکی را انتخاب کند. البته این هنگامی است که ببیند سالم­تر و تواناتر از خودش برای حضور در آن عرصه وجود ندارد. هنگامی که به زمان جنگ نگاه می کنیم می بینیم که عده­ای بدون در نظر گرفتن ثروت و امورات اقتصادی خود در میادین دفاع مقدس و یا بعضاً در جهاد سازندگی حاضر می­شدند و بدون اینکه برای خودشان برتری و جایگاهی قائل باشند در کنار سایر رزمندگان لباس رزم می پوشیدند و می­رزمیدند. امروز نیز نیازها و ضرورت­های انقلاب به حدی هست که می­طلبد عده­ای حتی از کار اقتصادی خود دست کشیده و وارد عرصه اجرایی و مدیریت فرهنگی، علمی و ... شوند. چه بسیارند کسانی که توانایی­های بالای علمی ، فرهنگی و اجرایی کم نظیر دارند اما چون گرایش­ها و انگیزه­های اقتصادی پیدا کرده اند میدان را خالی کرده و به دنبال ثروت­اندوزی شخصی خود هستند و اقتصاد بر اعتقاد آنها به اسلام و انقلاب سایه افکنده است. لذا مرد آن کسی است که بتواند این بند اقتصاد را از پای خود جدا کرده و وارد میدان رزم اجرایی با دشمن اسلام شود.

جنبه دیگر ایثار اقتصادی آن هست که شخص مدیر و مسئول از مزایا و امکانات و امتیازات ویژه­ای که به او تعلق می­گیرد ایثار کرده و در صورت ممکن و صلاح آنها را به شخص دیگری از مجموعه مدیریتی خود برای تشویق و انگیزه دادن به او اعطا کند. به عنوان مثال یک فیش حج را در اختیار مدیر قرار داده­اند و او می­تواند خودش از این حق استفاده کند اما اگر از این حق ایثار کرده و آن را به کس دیگری که فعالیت خوبی در مجموعه دارد اعطا کند هم آن فرد را تشویق کرده و به او انگیزه بیشتر داده و آن شخص را مدیون مجموعه کرده و هم به افراد دیگر انگیزه کار داده و هم حسن ظن مجموعه به خودش را افزایش داده است. و یا به عنوان مثال فرض کنید مدیر حق دارد از اتومبیل اداره استفاده شخصی کند اما برای حسن ظن مردم به سیستم اداری ای که او در آن فعّال است سعی کند از وسیله شخصی خود استفاده کند.

جنبه دیگر اقتصاد مدیریتی آن است که مدیر مجموعه­ای برای افزایش بهره­وری و رفع بیشتر مشکلات، بودجه­های جاری بخش خود را، داوطلبانه تا حد ممکن کاهش دهد البته بدیهی است که این کاهش نباید موجب ظلم به کسی شود و لذا شاید واژه مناسب در اینجا «اصلاح الگوی مصرف» در بودجه های جاری بخش خود باشد . هزینه­های غیرضروری تا حد ممکن کم شود و... . بنابراین مدیریت بهینه در عرصه اقتصاد و سوق دادن سرمایه به سمت تولید مفید ایثارگری اقتصادی محسوب می شود . واضح است که این موضوع زحمات بعدی را برای مدیر به وجود می آورد و لذا انجام این کار ایثار می­خواهد.

و در آخر سر شاید بتوان گفت که بالاترین جنبه ایثار اقتصادی در مدیریت این است که فرد مدیرِ ثروتمند، حتی ثروت خود را هم وارد مجموعه و تشکیلات اجرایی و مدیریتی کند. مثلاً در زمان جنگ عده­ای علاوه بر حضور در جنگ بخشی از ثروت خود را وارد جنگ می کردند. شاید بهترین الگوی عینی آن افراد حضرت خدیجه (سلام الله علیها) باشد که علاوه بر حضور در صحنه نبرد با مشرکین مکّه، ثروت خود را نیز برای اسلام هزینه کرد. که این همان صِداقی هست که عقد قلبی آنها را با اسلام نشان می دهد و ایمان حقیقی آنها به اسلام را نشان می دهد.

 نیازمند ابزار قانونی برای ایثارگری اقتصادی هستیم

دستیابی به اهداف سند چشم انداز بیست ساله عنصر مهمی را مطالبه می کند و آن وجود انسانهای هوشمند، با انگیزه، دلسوز و افراد به دور از منفعت جویی شخصی و رانت جویی را مطالبه می کند زیرا واژه ایثار یعنی از خود گذشتگی و بذل توانایی ها و همه انگیزه ها برای سعادت مردم و زمانی معنا پیدا می کند که در رابطه با دیگران و مردم باشد .

به نظر می رسد بهترین ابزار برای اعمال این سیاستها قانون برنامه پنجم و سند چشم انداز باشد، ما باید روش و عمل دستیابی رونق و توسعه اقتصادی را درغالب برنامه هایی که قابلیت اجرایی دارند پیش بینی کنیم و اکنون در آستانه برنامه پنجم بوده و سند چشم انداز توسعه ، ابلاغات مقام معظم رهبری وابلاغات سیاستهای کلی اصل 44 را پیش رو داریم و این موارد ابزار و زمینه های قانونی را برای ایثارگری ایجاد می کند اما ایثارگری مفهومی بالاتر از این مفاهیم و قوانین بوده است [3].

 نقش بخش خصوصی در ایثارگری اقتصادی ویژه خواهد بود

بخش خصوصی باید رابطه خود را بر اساس حسن نیت بگذارد، همانطور که دولت باید این نگاه را به بخش خصوصی داشته باشد در واقع یک تعامل و اعتماد دوطرفه باشد، در حال حاضر نیز که رویکرد دولت قدرت دادن به بخش خصوصی است این مسئولیت عملا با بخش خصوصی خواهد بود[4] .

---

[1] - ‹‹ ایثار مال›› سوای بخشش ها و صدقاتی است که انسان ها می پردازند. دستور این عمل را از فرمایشات رئیس مذهب جعفری امام صادق(ع) نقل می کنیم: ‹‹ابان بن تغلب›› در مورد حق مؤمن بر مؤمن از امام صادق(ع) سوال می کند. امام می فرمایند: اگر تو مالت را با او قسمت کنی او را برخود مقدم نداشتی، همانا خود را با او برابر داشتی، همانا وقتی او را برخود مقدم داری که از آن نیمه که بهره خود گذاشتی به او بدهی.

[2] - سایت اینترنتی موسسه مرور وقایع جهان (خبرگزاری موج) / نشانی: میدان ولیعصر ، بلوار کشاورز ، خیابان برادران عبداله زاده ، کوچه شهید سرآبادانی(کامران) پلاک27 / تلفن: [phone]  / فکس:[phone]

[3] -  همان

[4] - همان